FONS - November 2021
Link naar het volledige artikel:
Vorig jaar, bij het opleidingsonderdeel Nederlands 2 in het eerste jaar van deze bacheloropleiding, raadde docent Roel Coesemans de studenten aan om een werk uit de literaire canon te lezen. De literaire canon bevat 50 (+1) boeken die in Vlaanderen als essentiële werken uit de Nederlandstalige literatuur worden beschouwd. Ik heb toen gekozen om 'Vanden Vos Reynaerde' te lezen. Dat was mijn eerste kennismaking met de literaire canon.
De literaire canon wordt samengesteld aan de hand van verschillende criteria. Eén van deze criteria is de volgende: "Het moet gaan om boeken die voor een volwassen lezerspubliek zijn geschreven." Deze regel houdt dus in dat er nagenoeg geen enkel jeugdboek in de literaire canon terug te vinden is, hoewel deze toch ook deel uitmaken van de Nederlandstalige literatuur.
Het nut van de literaire canon
Als beginnend leerkracht Nederlands vind ik de literaire canon zeker een nuttige boekenlijst. Het neemt je mee doorheen de rijk gevulde Nederlandstalige literatuurgeschiedenis. Het is een bron van inspiratie wanneer je op zoek bent naar goede Nederlandstalige literatuur. Zelf heb ik dan ook positieve ervaringen met deze canon, omdat het verhaal van Vanden Vos Reynaerde mij heel hard bijgebleven is. Ik vind het namelijk interessant hoe er vroeger geschreven werd en kennis te maken met de verschillende literaire stromen doorheen de tijd.
Uiteraard is de literaire canon ook een goede boekenlijst voor wie in de verste verte geen voeling heeft met taal of literatuur. Ik zie het als een wegwijzer doorheen de prachtige literatuur die jong en oud warm maakt om een echte lezer te worden.
Is de literaire canon gedateerd?
Het valt op dat de literaire canon enkel boeken bevat die al enkele jaren oud zijn. Hierbij kan je jezelf dus de vraag stellen of de literaire canon niet wat gedateerd is. Naar mijn mening is dat niet echt het geval. Werken die in de literaire canon staan moeten volgens mij vooral tijdloos zijn. Je kan dan ook pas na tientallen jaren zeggen of een werk echt tijdloos is of niet.
Langs de andere kant schept de literaire canon het gevaar dat mensen enkel en alleen naar deze 50 werken zullen kijken, waardoor ze zich met oogkleppen doorheen de wereld van de literatuur begeven. Daarom vind ik het eventueel wel aangewezen om ook een moderne canon te maken, waarbij elk jaar gekeken wordt of de boeken er nog op z'n plaats staan. Op deze manier komen ook recentere auteurs in het daglicht te staan en wordt de kijk op de literatuur verruimd.
Een aparte jeugdboekencanon?
Om een echt antwoord op deze vraag te kunnen formuleren heb ik het artikel van FONS grondig gelezen. Ik ben het vrijwel eens met wat de experten zeggen: eigenlijk zijn er twee veranderingen nodig. Het opzetten van een literaire canon voor jeugdliteratuur is zeker aangewezen omdat het een eigen geschiedenis en dynamiek heeft, die via zo'n eigen canon verder uitgewerkt kan worden. Volgens mij kan een jeugdboekencanon ook een houvast bieden aan kinderen en tieners die kwalitatieve jeugdboeken willen lezen. Het zal hen op weg helpen om goede lezers te worden.
Daarnaast zouden jeugdboeken ook in de algemene literaire canon moeten opgenomen worden, want goede jeugdboeken zijn gewoon goede boeken. Bovendien is de strikte scheiding tussen volwassen- en jeugdliteratuur echt niet meer van deze tijd. Daarom is het misschien wel nuttig om de huidige criteria van de literaire canon te herbekijken?
De rol van de leerkracht
Het is belangrijk dat je als leerkracht de persoon bent die jongeren laat groeien als lezer. Concreet kan je dit doen door te zorgen dat ze niet steeds hetzelfde aanbod van literatuur voorgeschoteld krijgen en daarin te gaan variëren. Ik weet nog goed dat sommige leerkrachten die ik had voor het vak Nederlands één en dezelfde boekenlijst telkens opnieuw gebruikten. Hierdoor moesten steeds dezelfde thema's gelezen worden, waardoor leerlingen in een soort van leesbubbel geraakten.
Als leerkracht is het naar mijn mening ook van belang dat je leerlingen een keuze laat in de literatuur die ze willen lezen. Dat bevordert hun leesplezier en leeservaring. Mijn leraar Nederlands in het vijfde en zesde middelbaar vertelde hieromtrent in de rubriek 'Boeken en Bubbels' een leuke anekdote over acteur Tom Van Dyck, die hij vroeger nog als leerling had. Je kan deze blog en beeldfragment dat hier bij hoort bekijken in de rubriek 'Nederlands 2' op de homepagina.
Meer dan de canon
Waar de experten in het artikel het volledig over eens zijn: eigenlijk is niet zozeer de canon belangrijk, maar vooral het proces daarnaartoe en het gesprek erover. De belangrijke rol van de leerkracht impliceert hierbij dat die in staat moet zijn om leuke verwerkingsopdrachten te voorzien. Op deze manier gaan leerlingen creatief om met literatuur en dat bevordert de leeservaring en leesmotivatie.
Comments